USG Piersi

W związku z rosnącą samoświadomością kobiet badanie ultrasonograficzne piersi (USG piersi, sonomammografia) w ostatnich latach stało się bardzo popularne. Jego liczne zalety sprawiają, że w diagnostyce chorób gruczołu sutkowego jest coraz istotniejsze. Jest to badanie bezpieczne, nieinwazyjne, bezbolesne, właściwie nie ma do niego żadnych przeciwwskazań. Ze względu na największą dostępność i niski koszt to obecnie najczęściej stosowana metoda diagnostyczna chorób sutka.

1. Jak działa USG i co może wykryć badanie piersi?

Ultrasonografia wykorzystuje do obrazowania narządów wewnętrznych fale ultradźwiękowe. Do badania używa się natężeń nieszkodliwych dla człowieka.

Fale są wytwarzane przez przetwornik pizoelektryczny i przesyłane w głąb badanej części ciała. Jeżeli na swojej drodze fale napotkają jakąś przeszkodę (granicę między narządami, przerwę w tkankach, zwapnienia, jamy wypełnione płynem, pęcherzyki powietrza, ciało obce) zostają odbite. Pozostałe ultradźwięki przechodzą dalej. Fale odbitego echa są odbierane przez ten sam przetwornik. Następnie otrzymane informacje są przetwarzane przez aparaturę i wyświetlane na monitorze. Tak powstały obraz (w postaci ciemnych i jasnych punktów), odzwierciedlający układ narządów i tkanek wewnętrznych, jest oceniany przez lekarza przeprowadzającego badanie.

Niestety taka diagnostyka nie jest odpowiednia dla wszystkich pań. Ograniczenie stanowią przemiany w budowie gruczołu sutkowego następujące wraz z wiekiem. Warto jednak zapoznać się z licznymi zaletami. Badanie piersi jest łatwe w wykonaniu, nieinwazyjne, bezbolesne, a co najważniejsze bezpieczne. To wszystko sprawia, że może być powtarzane wielokrotnie.

Za pomocą USG lekarz może dokładnie ocenić budowę piersi, przewody mleczne (np. czy nie są poszerzone) i tkankę łączną. Sprawdza się, czy nie ma nieprawidłowych struktur w obrębie piersi. Jeżeli zaobserwuje się guzek (lub pacjentka sama wcześniej go wyczuła) można dokładnie ocenić jego charakter. USG jest najlepszą metodą w rozróżnianiu, czy zmiana jest lita (podejrzenie nowotworu złośliwego), czy torbielowata (zmiana łagodna wypełniona płynem). Guzy lite dokładnie ogląda się pod kątem cech charakterystycznych dla zmian złośliwych (stopień odbicia fal przez zmianę oraz jej otoczenie, stosunek wysokości do szerokości). Przy zmianach wątpliwych można od razu ocenić ich unaczynienie za pomocą kolorowego Dopplera. Jeżeli badanie sugeruje raka, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę. Guzy o cechach zmiany łagodnej (dobrze odgraniczony guzek ze zwapnieniami w środku) to najczęściej włókniakogruczolaki. USG ma znaczenie rozstrzygające w różnicowaniu ich od torbieli. Taka zmiana stanowi wskazanie do wykonania biopsji cienkoigłowej, aby ostatecznie wykluczyć złośliwy charakter guzka. Biopsję wykonuje się pod kontrolą USG.

Bardzo częstymi zmianami wykrywanymi poprzez USG są torbiele. To twory łagodne powstające najczęściej na podłożu zaburzeń hormonalnych. W tym przypadku badanie USG stanowi również zabieg terapeutyczny, gdyż pod jego kontrolą torbiele są nakłuwane, co umożliwia ewakuację płynu. USG piersi stanowi również podstawę wykrywania innych zmian w obrębie gruczołów sutkowych – krwiaków, ropni i torbieli mlecznych (u kobiet karmiących). Ponadto jest badaniem pomocniczym względem mammografii, gdy budowa piersi uniemożliwia dokładną ocenę zdjęcia radiologicznego.

2. Wskazania do badania ultrasonograficznego piersi

USG piersi jest zarezerwowane przede wszystkim dla osób między 20., a 40. rokiem życia. Powodem jest gęsta gruczołowa budowa sutków w tym przedziale wiekowym, najlepszym z punktu widzenia diagnostyki z użyciem fal ultradźwiękowych. U kobiet starszych pełni ono drugorzędne znaczenie w badaniach przesiewowych raka piersi, ma wówczas charakter uzupełniający w stosunku do mammografii. Wyjątek stanowią panie stosujące hormonalną terapię zastępczą. Hormony sprawiają, że piersi mają gęstszą, gruczołową budowę, utrudniającą ocenę mammografii. Wówczas wskazana jest ultrasonografia, która pozwala na lepsze obrazowanie gruczołów sutkowych.

Ponieważ ultrasonografia jest bezpieczna, może być stosowana bez przeszkód również u kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz małych dzieci i nastolatek. Ograniczenie stanowi wiek kobiety. Wraz z upływem lat zmienia się budowa piersi. U osób młodych sutki mają gęste utkanie gruczołowe. Wraz z wiekiem następuje w nich przemiana tłuszczowa, która nie sprzyja ocenie ultrasonograficznej. Na tym etapie bardziej wartościowa jest mammografia. Ponadto USG jest metodą subiektywną. Wiele zależy od doświadczenia osoby wykonującej badanie oraz jakości aparatury. Wykazuje się też małą wykrywalnością niewyczuwalnych zmian, które nie dają żadnych objawów.

Istnieje wiele wskazań do wykonania USG piersi, m.in.:

profilaktyczne badania piersi u kobiet < 40. roku życia;
trudny do oceny obraz mammografii u osób z gęstym utkaniem piersi, jako badanie uzupełniające;
badanie kontrolne u kobiet stosujących długotrwale hormony (antykoncepcja hormonalna, hormonalna terapia zastępcza);
diagnostyka wyczuwalnych guzków i zgrubień w piersiach;
przy objawach zapalenia gruczołu piersiowego (wykrywanie ropnia);
w przypadku wycieku z brodawki sutkowej;
po urazach piersi (wykrywanie krwiaka);
u kobiet karmiących, przy podejrzeniu torbieli mlecznej;
przy konieczności obrazowania piersi u kobiet w ciąży.
Badanie USG piersi powinno się wykonywać raz na pół roku począwszy od 25. roku życia. USG to badanie bezpieczne. Dlatego może być wielokrotnie powtarzane w krótkich odstępach czasu oraz stosowane u dzieci i kobiet w ciąży.

3. Przygotowania do USG piersi i przebieg badania

Do badania piersi nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy jednak pamiętać, aby wykonać je w odpowiedniej fazie cyklu miesiączkowego. Najlepszym terminem na przeprowadzenie USG piersi jest pierwsza połowa cyklu (najlepiej między 4., a 10. dniem). W drugiej fazie cyklu piersi są bardziej tkliwe i w tym okresie ulegają przebudowie (pod wpływem hormonów) mogącej utrudnić badanie. Czasem pojawiają się wtedy niewielkie torbielki nieobecne w pierwszej połowie cyklu. Niewskazane jest też używanie dezodorantów i innych środków przeciw poceniu się w okolicy dołów pachowych i klatki piersiowej. Może to utrudnić badanie.

Bardzo ważne jest, aby zabrać ze sobą opisy i zdjęcia z poprzednich badań piersi (USG, mammografia, biopsja) oraz wypisy ze szpitala, jeżeli były wykonywane jakieś zabiegi w obrębie gruczołów sutkowych. Badanie przeprowadza się w pozycji siedzącej lub leżącej. Na początku na piersi nakłada się żel. Następnie przesuwając po piersiach głowicą ultradźwiękową lekarz ogląda na monitorze poszczególne elementy gruczołu sutkowego i sprawdza, czy nie znajdują się w nim niepokojące zmiany. Po obejrzeniu piersi lekarz bada doły pachowe, w których ocenia węzły chłonne. Po tak przeprowadzonym badaniu otrzymuje się dokumentację w postaci opisu oraz zdjęć (na papierze lub płycie).